Gezi Rehberi: Diyarbakır Kiliseleri

Gezi Rehberi: Diyarbakır Kiliseleri:    Diyarbakır merkezde bildiğim kadarıyla 4 tane kilise. İstanbul'daki Tarihi Yarımada gibi Diyarbakır'da da tarihi yerler birbiri...

Diyarbakır Kiliseleri

   Diyarbakır merkezde bildiğim kadarıyla 4 tane kilise. İstanbul'daki Tarihi Yarımada gibi Diyarbakır'da da tarihi yerler birbirine çok yakın.Bu tarihi mekanlar eskiden kilise olan ardından Araplar tarafından Cami'ye çevrilen Ulu Cami'nin çevresinde bulunuyor. Bu yüzden gezmesi çok rahat :))Ama kiliseler biraz ara sokaklarda kalmış.Gezerken çok fazla sormak zorunda kalıyorsunuz.
   Şuana kadar 2 tane kilise gezebildim.Bir tanesi ''Meryemana Süryani Kadim Kilisesi'' bir diğeri ''Mar Petyun Keldani Kilisesi''. 

Kilisenin Avlusu

Meryemana Süryani Kadim Kilisesi

  Meryemana Kilisesi önceden tapınakmış. Süryaniler Hristiyanlığa geçince kiliseye çevrilmiş. Süryanilerin bu şekilde tapınaktan kiliseye çevrilen birçok mabedi var. Kilisenin içerisinde ilk dikkatimi çeken İstanbuldaki kiliseler gibi ağır bir mum kokusu ve duvarlara işlenmiş Hz. İsa'nın ya da Hristiyanlıkça kutsal kabul edilen kişilerin figürleri yoktu. Sadece Hz. İsa'nın ve papazların birkaç tablosu vardı. Ve bunlarda çok eski tablolar değildi.Bu da bana bu tabloların sonradan kiliseye yerleştirildiğini düşündürüyor.???

Hz. İsa'nın tablosu

Kilisedeki Tablolar

   Kilisenin avlusunda küçük bir havuz var. Tabi içerisinde suda olsaymış güzel olurmuş.Ağacın arkasında kilisenin lojmanı bulunuyor.Bu arada kilisenin sorumlusu Mardinli bir Süryani.Kiliseyi ilk gezmeye gittiğimizde kapanış saatini geçirdiğimiz halde bizi kırmayıp kiliseyi gezdirmişti.

  Kiliseye girişten artık ücret alıyorlar.Öğrenci 1 TL tam 2 TL.
  Kiliseye dar sokaklardan ulaşıyorsunuz.Tabelalar her yerde olmadığı için esnafa sora sora ara sokakların arasındaki kiliseyi bulduk..Mahalledeki çocuklar kiliseye gireceğinizi anlayınca karşınızda duran kiliseyi para karşılığında size göstermeyi öneriyorlar :)) Şeker şeyler...

Kilisenin içerisinde Mor Yakub'un mezarı bulunuyor.Mor Yakub yani Aziz Yakub kim derseniz Ortodoks Süryanilerinin ünlü bir şairiymiş. Süryani kiliselerinin birçoğunda azizlerin mezarları bulunuyor. Mardindeki Süryani kiliselerinde de böyleydi.Hatta Mardindeki kilisede azizler oturur vaziyette gömülmüş.Bunun sebebi; Süryanilerde Kıyamet yaklaştığı zaman Hz. İsa'nın tekrar geleceğine inanıyorlar ve Hz.İsa geldiğinde yatar vaziyette kendisini karşılamanın saygısızlık olacağını düşündükleri için bu şekilde gömülmüşler.

Kilisenin Giriş Kapısı

Kilisenin iç kısmı

                      Mar Petyun Keldani Kilisesi
   Diyarbakır da gezdiğim ilk kiliseydi.Buradaki bütün tarihi yapılar gibi siyah taşlardan inşa edilmiş bir kilise. Bazı kişilere bu taşlar biraz boğucu geliyor ama taşın her rengini sevdiğim için bana hiç boğucu gelmedi bilakis çok özgündü.Bu kiliseleri gezmeden önce Keldanileri Süryanilerin  bir başka kolu olduğunu sanıyordum.Çünkü ibadet dilleri Süryanice.Ama Keldanilerde Süryaniler gibi Doğu Hristiyanlarından. Katolik mezhebine bağlılar. Asur İmparatorluğundan kalma halklardan bir.Ve Kürt değiller.Doğuda son zamanlarda ortaya çıkan Hristiyan Kürtler diye bahsedilen halklar bunlar.
    Diyarbakırdaki kiliselerde maalesef Mardindeki gibi rehberlerde olmadığı için sorularınız havada kalıyor.En iyisi gezmeden önce sıkı bir internet taraması yapmak.Hadi rehberleri geçtim en azından bilgilendirme panoları olsa oralardan okuruz ama nerdeeeee:)))

Kilisenin İçi

Kilisenin Avlusu

    Keldani Kilisesi tam anlamıyla sokak arasında.Diyarbakır merkezde bulunan ve ilginç bir mimari olan Dört Ayaklı Minare'ye çok yakın.Bizim gezimiz sırasında kilisenin bazı kısımları restorasyondaydı. Ve bizden başka ziyaretçi yoktu. Diyarbakırdaki kiliseleri gezmenin bence en güzel yanları çok fazla turist olmadığı için rahat rahat herşeyi inceleyebiliyor ve avlusunda uzuuuun uzuuuun oturabiliyorsunuz. Hatta ben yanıma keşke termosta çay alsaydım diye bile düşündüm.
     

  Bu arada Mar, Mor gibi aziz anlamında. Keldani kilisesine girişte paralı.Bizi karşılayan çocuklara iki kişi için 2 TL ödedik.  İlginçtir Mar Petyun kilisesinin papazı bulunmuyormuş.Süryani papazları ayini yönetiyormuş. Demek ki duaları, ritüelleri aynı diye bir çıkarımda bulunuyorum. :))
  Diyarbakır da tarihi yerleri gezerken çok fazla çıkarımda bulundum :)) Umarım bir dahaki seferde bu yerleri rehber eşliğinde gezebilirim...
 

Diyarbakır Ergani

   Tarihte, insanlığın yerleşik yaşama geçtiği ilk yerlerden biri olmasının yanı sıra şuan ki nüfusu ile halihazırda birçok ilden daha kalabalık olan Ergani Diyarbakır'ın en büyük ve önemli ilçelerinden biri.Ergani merkezde gezilecek pek bir yer yok.Eteklerine kurulduğu Zülküf Dağı (halk arasındaki ismiyle Makam Dağı) ve Hilar Mağaraları gezilebilecek yerlerden sayılabilir.

Hilar'dan Makam Dağı Manzarası

   Ergani Makam Dağı'nın eteklerine kurulmuş 86 köyüyle birlikte büyük bir ilçe.Halk arasında Makam Dağı denilen Zülkifil Dağı  Ergani merkezden  aşağı yukarı 5 km uzaklıkta. Maalesef Makam'a çıkan yol çok kötü durumda. Ama dağın tepesindeki Ergani manzarası görülmeye değer. Dağın tepesi birazcık da serin.Ayrıca Makam Dağı'nın sarp kayalığında şuan yıkılmış olsa da eskiden bir Ermeni kilisesi varmış. Burdan yola çıkarak eskiden Ergani'de Ermenilerin de yaşadığını düşünüyorum.

Zülküf Peygamberin Makamı
     Aslında Zülküf Peygamberin mezarı Eğil ilçesinde, Makamı ise Ergani'dedir. Rivayete göre Makam      dağında Zülküf Peygamberin terinin damladığı her yerde açan ve buraya özgü Makam Çiçeği  varmış. Bir diğer rivayete göre de çocuğu olmayan kadınlar Makam'ı ziyaret ettikten sonra çocuğu kız olursa adını Zülkifiye, erkek olursa Zülküf koyarlarmış :))(bkz: Diyarbakır Gezi Rehberi ) .Zülküf ismini çok duydum ama daha Zülkifiye ile karşılaşmadım.:))

Makam Dağından Manzaralar

Hilar Mağaraları

Hilar Kaya Mezarlıkları
   Hilar Mağaralarına  Sesverenpınar Köyü'nü biraz geçince ulaşıyorsunuz. Ergani'ye ortalama 6 km uzaklıkta.Mağaralar çoooook eskiden M.S. 1.  yüzyıl 4. yüzyıl arasında mezarlık alanı olarak kullanılmış.Bunu öğrenince dolaşırken biraz tedirgin olmadım değil:))  Anadoludaki en eski mağara yerleşim yerleriymiş buralar. Hilar mağaralarının 50 metre kuzeyinde (alttaki resim) bulunan mağaralarda yaşayan insanlar avcılıktan yerleşik düzene geçmişler ve tarımla uğraşmaya başlamışlar.

Mağaraların içi

...

Sesverenpınar Köyü'nün yakınlarında akan nehir...Arkada Makam Manzarası...

Hilar'a giderken Tren yolu


Hilar Mağaralarına yazın gezmeye giderseniz yol üzerindeki çay bahçesinde kamelyalarda ya da çimenler üzerindeki minderlerde oturup demlikte gelen çayınızı keyifle içebilirsiniz.Çayın yanında kuruyemişte veriyorlar:))) Yazın akşamları Türkçe-Kürtçe canlı müzikte yapılıyor. Ergani de beni en çok etkileyen halk olaylarından biri de  buradaki insanlar saniyesinde kusursuz, ip gibi halaylar oluşturuyorlar. Hilar da canlı müzik dinlerken buna bir kere daha şahit oldum. Halay havası çalmaya başlayınca (gerçi başka havalar Doğuda pek rağbet görmüyor) muntazam bir  halay oluştu. İzlemesi gerçekten çok keyifliydi:)))

Diyarbakır Eğil

    Eğil  Diyarbakır ilinin bir ilçesidir. Diyarbakır merkeze 50 km uzaklıktadır. Eğer benim  gibi Diyarbakır'a sonradan geldiyseniz ve Diyarbakır da bulunan bunca tarihi yerleri kısa sürede gezebileceğinizi düşünüyorsanız yanılıyorsunuz demektir.Diyarbakır her ilçesinde tarihin farklı dönemlerini barındıran kadim bir şehirdir. Eğil bu ilçelerden yalnızca bir tanesi.
   

Peygamber kabirlerinin bulunduğu Ziyaret Tepesinden Dicle Baraj Gölü Manzarası

   Dicle nehri kenarında kurulan Eğil de çok sayıda tarihi eserin yanı sıra 3 din içinde kutsal kabul edilen  Hz. Zülkifil, Hz Elyesa , Nebi Harun,Nebi Alak, Hz.Yunus (Zünnun) ve Hz.Dalyan'ın kabirleride bulunmaktadır.

Ziyaret Tepesindeki Peygamber ve Nebi Kabirleri 

    Aslında Eğil'i ziyaret etmeden önce Hz. Elyesa  peygamber hakkında pek fazla bilgim yoktu.Hiç yoktu desem daha doğru olacak sanırım. Hz. Elyesa 75 yıl yaşamış ve 45 yıl peygamberlik yapmış. İÖ 850-800 yıllarındarındaki Asur istilasından sonra sürgün edilip yurtlarından çıkarılan İsrailoğulları ile birlikte Eğil'e gelip buraya yerleşmiş. Eğil de vefat etmiş ve burada defnedilmiş ama Kabri Dicle Barajının suları altında kalacağı için şuan Ziyaret Tepesi denilen tepeye defnedilmiş.

,

Peygamberler Tepesinde kabri bulunan bir diğer peygamberde Hz.Zülkifl 'dir.Bu arada Diyarbakır ve çevresinde Zülküf isminin çok yaygın kullanıldığını belirtmeliyim :) O da Hz.Elyesa gibi sürgün edilip Eğil'e yerleşmiş ve 25 yaşında peygamber olmuş.Kabri, Dicle Barajı suları altında kalacağından 1995 yılında Peygamberler Tepesine nakledilmiş.

Nebi Zünnun (Hz. Yunus) Kabri
Eğil de beni en çok şaşırtan peygamber kabirlerinden biriside Hz.Yunus'un Kabriydi.Tabi biz yol üzerindeki tabelaya inanamayıp esnaftan birine Balığın Karnındaki Yunus Peygamber mi  diye sormadan edemedik:)) Zünnun ismi Yunus peygaberin lakabı imiş ve ''balık sahibi'' anlamına geliyormuş. Ne yazık ki  kabri çok bakımsız ve  kabrinin hangisi olduğuna dair bir işaret veya  yazı yoktu. En büyük mezarın Hz.Yunus'a ait olacağını düşünüp bu  fotoğrafı çektim.

Ziyaret Tepesinden Dicle Baraj Gölü

Asur Kral  \  Kaya Mezarları

Deran Mağaraları 
Bu mağaraların içerisine girilemiyor ne yazık ki:(( Ama kıyıdaki teknelerle gölde dolaşılabildiği için yakınına kadar gidilebiliyor. 4 kişi bir tekne için 20 TL ödedik. Ama pazarlığa açık olduğunu söylemeliyim.